UE szykuje koniec rosyjskiego gazu. Koniec importu do 2027 roku coraz bliżej

Czas na zamknięcie kurka Rosji

Choć po pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku UE deklarowała, że do 2027 roku zakończy import rosyjskich paliw kopalnych, dotąd działania w tym kierunku były ograniczone głównie do sankcji na węgiel i morskie dostawy ropy. Gaz, z uwagi na silne uzależnienie niektórych państw członkowskich, był traktowany ostrożniej. Dziś jednak – przy spadającym udziale Rosji w europejskim miksie energetycznym – Komisja Europejska czuje się na tyle silna, by przejść do etapu faktycznych regulacji prawnych.

Zakaz nowych umów i plan odejścia do 2027 roku

Planowana propozycja przewiduje zakaz zawierania nowych kontraktów na import gazu z Rosji do końca 2025 roku, a także całkowite wycofanie się z dotychczasowych umów – również długoterminowych – do 2027 roku. Dotyczy to zarówno kontraktów spotowych (nieplanowanych wcześniej, zawieranych na bieżąco), jak i kontraktów LNG, które w ostatnich latach stanowiły coraz większy udział w imporcie gazu do Europy.

Choć unijni urzędnicy zastrzegają, że plany mogą ulec zmianie przed oficjalnym ogłoszeniem, wyraźnie widać kierunek: konsekwentne i całkowite odcięcie Rosji od rynku gazowego UE. Obecnie około 19% gazu w Unii Europejskiej nadal pochodzi z Rosji – głównie dzięki rurociągowi TurkStream oraz dostawom LNG. To spadek z około 40% sprzed wojny, ale liczby te pokazują, że Rosja nadal czerpie poważne zyski z eksportu gazu do Europy.

Problemy prawne i gospodarcze

Jednym z kluczowych wyzwań będzie rozwiązanie obowiązujących umów, zwłaszcza typu „take-or-pay” („bierz lub płać”), które wymagają od europejskich odbiorców zapłaty za ustalone wolumeny gazu, nawet jeśli nie zostaną one fizycznie dostarczone. Komisja Europejska analizuje obecnie, jak umożliwić europejskim firmom legalne zerwanie tych kontraktów bez narażania się na wysokie kary finansowe. Jak wskazują eksperci cytowani przez Reutersa, powołanie się na tzw. „siłę wyższą” może być trudne do udowodnienia przed arbitrażem międzynarodowym, co stawia europejskie firmy w niekomfortowej sytuacji.